Hoe zou het zijn om op de maan te wonen? En wat zouden mensen nodig hebben om op de maan te (over)leven? Kunstenaar Alicia Framis stelde zichzelf en een groep van ontwerpers, architecten en kledingontwerpers deze vraag. De antwoorden resulteerden in de tentoonstelling Daily Future in de Rabo Kunstzone te Utrecht.
Rabo Kunstzone
Er zijn bedrijven die in een indrukwekkende kunstcollectie bezitten. De kunstwerken zijn vaak alleen te zien voor medewerkers, klanten en bezoekers. De Rabobank wilde echter meer met de collectie, namelijk deze toegankelijk maken voor een groter publiek. Begin 2011 opende in het Rabobankkantoor te Utrecht de Rabo Kunstzone. De Rabo Kunstzone is elke werkdag open voor publiek. De ruimte bevindt zich op de begane grond met grote ramen die ook voorbijgangers een kijkje gunnen.
Twee keer per jaar wordt hier een tentoonstelling georganiseerd: een expositie met kunst uit de eigen collectie van de bank, de andere als solotentoonstelling van een kunstenaar die een speciaal plekje in de Rabo Kunstcollectie heeft. Deze collectie is overwegend Nederlands, maar sinds enkele jaren wordt ook werk van Internationaal talent aangekocht. Naast jonge kunstenaars zijn ook veel goede, meer ervaren kunstenaars opgenomen in de collectie. In veel gevallen volgt de Rabobank een kunstenaar gedurende zijn of haar carrière. Van Alicia Framis zijn meerdere werken aangekocht voor de Rabo Kunstcollectie, waaronder het werk Not for Sale. Een portretfoto van een lachende jongen. Hij draagt een kettinkje met de tekst Not for Sale. Een werk dat je aan het denken zet over de prijs van producten, diensten en zelfs van mensen.
Daily Future
De van origine Spaanse kunstenaar Alicia Framis ontwikkelde vier nieuwe werken voor Daily Future. Ze transformeerde de Kunstzone in een ruimte waarin ze de bezoeker meeneemt naar het dagelijks leven op de maan, in de ruimte en langs denkbeeldige steden om hierna terug te keren op aarde. Met Daily Future wakkert zij een gesprek aan over nieuwe mogelijkheden in de toekomst. De tentoonstelling bestaat onder andere uit een gigantisch kunstwerk aan de wand dat een informatiebord in een vertrekhal voorstelt. Met sprookjesachtige bestemmingen als Neverland, Utopia en Gotham City. Daarnaast zien we videowerken, een conceptstore en een aardappel-schreeuw-toren.
Conceptstore
In de conceptstore zijn producten te vinden, gebaseerd op kenmerken van de ruimte. Er is geen geluid op de maan, omdat je in een vacuüm verblijft. Op welke manier kun je dan toch de stilte verdrijven? Tao G. Vrohovec Sambolec ontwikkelde de Teethphone. Met een koptelefoon op, om de geluidloosheid van de maan na te bootsen, verpak je een plaatje ijzer in een plastic beschermhoesje. Dit plaatje hangt aan een draad die uit het plafond komt. Het plaatje gaat in je mond en wanneer je er met gesloten lippen op bijt, hoor je opeens door de trillingen op je tanden het ruisen van de zee. Spelende kinderen. Vogelgeluiden. De mond wordt het gehoororgaan en het hoofd de luidspreker.
Behalve een gebrek aan geluid is er op de maan ook een gebrek aan zwaartekracht en dus aan een duidelijke boven- en onderkant. Vandaar dat Alicia Framis een colaflesje Mooncola ontwikkelde met aan beide zijden een dop.
Hoe zou een huis eruit zien op de maan? Hoe gaan architecten om met het feit dat het op sommige plekken op de maan twee weken achtereen licht is en daarna twee weken donker? Alicia Framis ontwikkelde samen met Uriel Fogue het Helmet House, een ronde leefomgeving met een vizier dat open of dicht kan, naargelang het leefritme van de bewoners. Het doet een beetje denken aan een gigantische scooterhelm.
De Mona Lisa zorgt voor isolatie
Naast de conceptstore staat een opvallende sculptuur. Opgebouwd uit aardappelen en aardappelzakken, geïnspireerd op Japan. In Japan hebben bedrijven vaak aparte ruimtes waar werknemers een power nap kunnen nemen of waar zij hun boosheid, frustratie, blijdschap of verdriet kunnen uiten. De aardappelruimte is een ruimte waarin je even helemaal alleen bent. Met een druk op een grote rode knop wordt een opname gestart en mag je zo hard schreeuwen als je wilt. De aardappelen isoleren het geluid, je hoeft je dus niet te genereren. De schreeuw wordt omgezet in een patroon, waar in een 3D printer een ‘kopje’ van gemaakt wordt. Het aardappelras dat gebruikt is voor het kunstwerk draagt de naam Mona Lisa, een prachtige toevalligheid.
Duidelijk concept en praktische uitwerking
De tentoonstelling zit erg goed in elkaar. Er is een duidelijk concept dat in een inleidende film uiteen wordt gezet. Maar ook zonder de film te bekijken zijn er genoeg manieren waarop het idee en doel van de kunstenaar duidelijk worden. Er is een audiotour met gesproken informatie over de meeste kunstwerken, naast ieder kunstwerk hangt of ligt een uitgebreid label met uitleg. Daarnaast is er een krant gemaakt met achtergrondinformatie over het project, de producten, de werkwijze en totstandkoming van de expositie. In zowel de film als de uitwerking van de tentoonstelling komt Framis naar voren als een kunstenaar die werkt vanuit een vraag of idee over ons leven. Zij werkt dit idee op een praktische manier uit en weet tegelijkertijd de magie, verbazing en de grootsheid van de vraag te behouden.
Iets om over na te denken
Alicia Framis wil door middel van haar werk mensen samenbrengen en laten nadenken. Dat is haar met de tentoonstelling goed gelukt. Veel technieken die ontwikkeld zijn voor of door ruimtereizen, zoals Internet en mobiele telefonie worden nu op aarde gebruikt. Framis geeft een idee over hoe aardse producten en technieken gebruikt kunnen worden voor een leven in de ruimte.
Het meest sprookjesachtige product in de conceptstore is voor mij de Earth Compass, een kompas waarvan de punt niet naar het Noorden, maar naar de Aarde wijst. Het kompas is gemaakt met het idee dat een mens niet lang in de ruimte kan overleven zonder de aarde te zien, of op z’n minst te weten waar de aarde ligt.
De vooronderstelling dat de mens altijd heimwee zal hebben naar zijn oorspronkelijke verblijfsplaats geeft een extra dimensie aan de tentoonstelling. Want hoeveel producten en diensten er ook worden bedacht om het de mens zo comfortabel mogelijk te maken in de ruimte, zal hij zich er ooit echt thuis voelen?
Akina Art Projects 