De Museumdocent

Akina Art Projects startte ik in 2009. Alles op het gebied van kunst en cultuur verenigde ik in dit bedrijf. Kunsthistorisch onderzoek, pr en communicatie, expositie organisatie, interviews en artikelen, workshops en lezingen.

Sinds eind 2014 richt ik me voornamelijk op kunsteducatie, zowel voor kinderen als volwassenen, en zowel in opdracht als vanuit eigen beweging. Voor mezelf voelt dit erg goed, om een duidelijke focus te hebben. En bij die nieuwe focus hoort een nieuwe naam!

Akina Art Projects wordt De Museumdocent

De Museumdocent geeft cursussen Kunstgeschiedenis en Kijken naar kunst, verzorgt rondleidingen, geeft advies aan culturele organisaties over zichtbaarheid en toegankelijkheid en organiseert workshops voor particulieren en bedrijven.

Daarnaast zullen er op de nieuwe website artikelen verschijnen over (interactief) rondleiden, tips en trucs, ervaringen in het buitenland en reviews van musea.

Deze Akina Art Projects website blijft bestaan, als naslagwerk en portfolio.

Zie ik jullie een keer bij een van de cursussen of workshops?

 

Advertentie

Interactief rondleiden: vragen stellen

Een van de manieren waarop je interactief kunt rondleiden is door het stellen van vragen aan de deelnemers. Je kunt kiezen voor een hele informele setting waarbij de deelnemers als het ware samen met jou op ontdekking gaan en de rondleiding een gesprek wordt. Maar niet alle museumbezoekers stellen dit op prijs. Dan is het beter om tijdens je ‘traditionele’ rondleiding af en toe een vraag op te werpen en te bekijken wat de reactie is.

Maar wat voor vragen stel je dan?

Begin simpel en vraag deelnemers naar wat ze opvalt in het kunstwerk. Door te starten met een vraag die niet te persoonlijk is, is de drempel laag om antwoord te geven. Open vragen zorgen voor de meest uitgebreide reacties. Hieronder 35 voorbeeldvragen!

• welke vormen herken je in dit kunstwerk?
• welke lijnen kun je onderscheiden in dit kunstwerk?
• welke kleuren vallen je op?
• Wat valt je op in dit kunstwerk?
• Van welk materiaal is dit kunstwerk gemaakt?
• Welke titel zou jij dit kunstwerk geven?
• Wat gebeurt er in dit kunstwerk?
• Doet het kunstwerk je ergens aan denken?
• Wat vind je mooi aan het kunstwerk?
• Wat vind je lelijk aan het kunstwerk?
• Welk gedeelte van dit kunstwerk spreekt je het meest aan?
• Waar zou jij dit kunstwerk ophangen/neerzetten? En waarom daar?
• Als je iets aan dit kunstwerk kon veranderen, wat zou dat dan zijn?
• Beschrijf dit kunstwerk eens aan een vriend, welke woorden zou je gebruiken?
• Aan wie zou je dit kunstwerk cadeau willen doen en waarom?
• Wat was je eerste reactie bij het zien van dit kunstwerk? Waarom denk je dat je zo reageerde?
• Verandert je mening over het kunstwerk als je er langer naar kijkt?
• Verandert je mening over het kunstwerk als je er meer over leert?
• Welk gedeelte van het kunstwerk is het meest belangrijk? Waarom?
• Hoe heeft de kunstenaar gebruik gemaakt van balans, proportie, compositie?
• Hoe is je kijkrichting, waar begint je oog en welke weg leg je af? Welke keuzes heeft de kunstenaar gemaakt om dit te veroorzaken?
• Welke elementen zijn zeer realistisch?
• Welke elementen zijn fantasie of onwerkelijk?
• Als je het kunstwerk met je ogen dicht moet beschrijven, welke details heb je dan onthouden?
• Als dit kunstwerk geluidseffecten zou hebben, hoe zouden deze dan klinken?
• Als dit kunstwerk een merk was, wat zou dan de slogan zijn?
• Wat heb je over de kunstenaar geleerd, na dit kunstwerk te hebben bekeken?
• Als je de kunstenaar een vraag zou kunnen stellen, wat zou de vraag dan zijn?
• Wat denk je dat er zich voor en na de scene in het kunstwerk heeft afgespeeld?
• Welke symbolen vallen je op in dit kunstwerk?
• Zou je dit kunstwerk nog eens willen bekijken? Waarom wel.niet?
• Ken je iemand die dit kunstwerk prachtig zal vinden? Wie is dat en waarom?
• Ken je iemand die dit kunstwerk lelijk zal vinden? Wie is dat en waarom?
• Als je iets aan dit kunstwerk kan veranderen, wat zou dat dan zijn?
• Wat was volgens jou de oorspronkelijke functie van dit kunstwerk?

En ga zo maar door!

In 2010 schreef Herma van Dokkum een Master thesis, zeer de moeite waard voor meer achtergrondinformatie over vragen stellen in een museumsetting.

Het effect van de complexiteit van vragen op de nieuwsgierigheid van kinderen tijdens kunsteducatie

Welke vragen zijn tijdens jouw rondleidingen een hit?

 

 

Wat leren kinderen van het kijken naar kunst?

Het lijkt nog heel ver weg, maar in de eerste helft van 2016 mag ik een supertof project gaan doen! Ik ga leerlingen uit groep 1 t/m 4 van het basisonderwijs Visual Thinking Strategies workshops geven. De details houd ik nog even voor me, maar ik kan niet wachten tot het zover is!

De komende tijd ga ik me verdiepen in de effecten van dit soort workshops en kunstonderwijs op kinderen. In regelmatige blogberichten wil ik jullie deelgenoot maken van mijn opgedane kennis en ervaringen.

Er zijn boeken en websites volgeschreven over de gunstige effecten van kunstbeschouwing, zowel voor volwassenen als kinderen. Maar wat leren kinderen nou echt van het kijken naar kunst?

Foto: Via Twitter @j_postma

Omdat de effecten van kunstbeschouwing niet direct meetbaar zijn deel ik een aantal dingen die mij opvallen tijdens het geven van workshops en lezingen.

Verbinding.
Door in een groep naar kunst te kijken maak je een verbinding met elkaar, maar het kijken naar kunst zorgt ook voor een connectie tussen de leerlingen en het verleden, de kunstenaar, de cultuur en iedereen die eerder ooit voor het kunstwerk stond en ernaar keek.

Empathie.
Door het kijken naar kunst en het bespreken en beargumenteren van wat ze zien, leren kinderen de gevoelens van anderen beter herkennen en begrijpen.

Respect.
Door leerlingen via kunst kennis te laten maken met andere culturen en ideeën worden zij uit hun comfortzone gehaald. Dit kan ze helpen om mensen en gebruiken die anders zijn dan zij gewend zijn te begrijpen en  respecteren.

Mijn dochter bij Kunstinitiatief De Cacaofabriek, Helmond

Focus.
Door kinderen te ‘dwingen’ te blijven kijken en gedurende circa 20 minuten steeds nieuwe dingen te ontdekken en benoemen, leren ze zich te concentreren op wat ze zien. In onze maatschappij van snelle media en korte concentratiebogen is dit een zeer nuttige oefening.

Het begrijpen van media en afbeeldingen.
Wat samenhangt met het vorige punt is het feit dat onze leefwereld bol staat van de afbeeldingen, overal om ons heen zijn plaatjes, foto’s en reclame-uitingen. Kinderen moeten leren de boodschappen die deze afbeeldingen geven te interpreteren.

Complexe denkwijze.
Het interpreteren van kunst geeft leerlingen de mogelijkheid hun brein op een complexe manier te gebruiken. Wanneer kinderen naar kunst kijken evalueren, analyseren, vergelijken, bekritiseren en vormen ze een mening.

Kinderen van Basisschool Dierdonk luisteren naar museumrondleidster bij expositie Wild Beest in Gemeentemuseum Helmond

Observatie en Bewustzijn.
Gedisciplineerd kijken geeft leerlingen de kans om details te ontdekken in een kunstwerk die ze met een snel kijkje nooit zouden zijn opgevallen. Het traint kinderen om zich meer bewust te zijn van de wereld om hen heen.

Zelfreflectie.
Kunst helpt ons onze gevoelens en gedachten op een andere manier te bekijken. Het laat ons de wereld zien op een manier zoals geen enkel ander middel kan.

Nieuwsgierigheid en Verwondering.
Kunst helpt bij het ontstaan en behouden van een gevoel van verwondering en opwinding over de wereld.

Er zijn verschillende manieren om het kijken naar kunst te stimuleren, begeleiden en verdiepen. Daarover meer in de volgende blogpost.

Visual Thinking Strategies

Na drie inspirerende trainingsdagen ‘Visual Thinking Strategies’ in het Rijksmuseum, het Stedelijk en de Hermitage in Amsterdam ben ik door Reade Academy gecertificeerd om deze VTS methode toe te passen in de praktijk. Ik heb er zin in!

Wat is Visual Thinking Strategies
VTS is een methode om naar kunst te kijken. Het gaat om open en zonder oordeel kijken naar kunstwerken, luisteren naar en voortbouwen op elkaar. Bij VTS is de gespreksleider geen bron van kennis; hij faciliteert het gesprek volgens een vast patroon.

Hoe werkt het
Een groep mensen neemt eerst de tijd om naar een kunstwerk te kijken, dat gekozen is in aansluiting op hun belevingswereld. De gespreksleider brengt daarna de discussie op gang met een aantal specifieke open vragen. Hierdoor worden deelnemers gestimuleerd om goed te kijken, hun observaties nauwkeurig te formuleren en argumenten aan te dragen voor wat ze waarnemen. De aanpak nodigt uit tot verdieping en actieve deelname aan het gesprek. Iedereen, ongeacht intelligentie en (culturele) achtergrond, kan deelnemen aan een VTS gesprek. Elke (museum)docent kan leren om een VTS gesprek te begeleiden. Kennis van kunst is geen voorwaarde. De VTS vragen bieden houvast. Daarmee is het een toegankelijke methode.

Wat levert het op
VTS stimuleert mensen om een persoonlijke verbinding te leggen met een kunstwerk. Het prikkelt de nieuwsgierigheid en levert plezier op. Jarenlange ervaring en onderzoek hebben aangetoond dat regelmatig kijken naar kunst volgens de VTS-methode een positief effect heeft op het waarnemingsvermogen, kritisch-analytisch denken en taalvaardigheid. Deelnemers ervaren dat iedereen anders kijkt. VTS biedt een veilige omgeving waarin mensen leren om respectvol met verschillen om te gaan.

Geschiedenis
Visual Thinking Strategies is in de jaren 90 ontwikkeld door Philip Yenawine, destijds hoofd educatie van het MOMA in New York, en Abigail Housen, cognitief psycholoog en onderzoeker aan de universiteit van Harvard. De aanleiding was de constatering dat bezoekers van het museum zich uitstekend vermaakten maar vrijwel niets onthielden van wat ze te horen hadden gekregen tijdens een rondleiding. De innovatieve methodiek die Housen heeft ontwikkeld voor het meten van esthetische ontwikkeling en de vertaling daarvan naar educatie vormt de basis van VTS. De afgelopen tien jaar is de methodiek verder verfijnd door onderzoek en praktijkervaring. In de VS wordt VTS met succes toegepast op veel (basis)scholen en in musea.

Tekst: http://www.vtsnederland.org